سومین جلسه بررسی کتاب حیات فکری- سیاسی امامان شیعه با حضور دکتر موسی نجفی و اعضای خانه بیداری اسلامی، پنجشنبه، بیست و پنجم خرداد ۹۶، در محل خانه بیداری تشکیل شد. مباحث این جلسه در ادامه نشست قبل و فصل «امام علی(علیه السلام)» بود.
جعفریان در این فصل به اختلاف امام علی(علیه السلام) و بدنه قریش به رهبری شیخین اشاره می کند و معتقد است که دلیل اصلی این اختلاف، به دست آوردن خلافت پس از پیامبر(ص) بوده است. در این راستا، می توان از دو جناح در قریش سخن گفت. یکی جناح میانی که ادامه خط دو خلیفه اول و دوم بود و دیگری جناح تندرو. البته بدون شک این خط میانی بود که راه را برای تندروها از جمله معاویه باز کرد. به نظر او، ایجاد دستگاه خلافت و رهبری جنگ های جمل و صفین بر علیه حکومت امام علی(علیه السلام) از مهمترین اقدامات جناح میانی برای مقابله با ایشان بود.
نجفی به منظور بیان تفاوت خلافت و امامت گفت: "هدف از ایجاد جریان خلافت، حذف امامت بود. در فرهنگ اسلامی، امام واسطه میان زمین و آسمان است که از سوي خداوند وضع مي شود در حالی که خلیفه، جانشین پیامبر است و نیازی هم به نصب الهی ندارد. به همین دلیل، خلافت امام علی(علیه السلام) امامت نیست و خلیفه شدن امام، منزلت ایشان را پایین می آورد. با این حال وقتی امام علی(علیه السلام) تنها راه حفظ اسلام را در پذیرش خلافت دیدند، سعی کردند با خلافت در شیوه خلفاء اصلاح ایجاد کند. امام(علیه السلام) در دوران خلافت خود، با نسل جدیدی مواجه شدند که لازم بود امام با بیان جدیدی با آن ها حرف بزنند. خلافت از جمله اموری بود که باید در این بیان جدید لحاظ می شد. امام به منظور انجام اصلاحات لازم بود از مرکز حکومت قبلی فاصله بگیرند و به همین دلیل کوفه را به عنوان دارالحکومه انتخاب کردند."
وی در توضیح اهداف و چگونگی جنگ جمل و صفین خاطر نشان کرد: "جناح میانی قریش این بار به رهبری طلحه و زبیر، تنها چند ماه پس از روی کار آمدن امام(علیه السلام)، نخستین جنگ داخلی میان مسلمانان را رقم زدند. آنها برای به راه انداختن این جنگ به یک نفر هم از بیت پیامبر احتیاج داشتند و به همین دلیل عایشه را انتخاب کردند. شعار آنها خونخواهی عثمان بود. معاویه هم از این ماجرا استفاده کرد و شامیان را بر علیه امام(علیه السلام) تحریک کرد و جنگ صفین را به راه انداخت."
