انجمن مقدس ملی اصفهان
انجمن مقدس ملی اصفهان (۱۳۲۴–۱۳۲۶) اصلی‌ترین نهاد سیاسی و تصمیم‌گیری شهر اصفهان در دوره مشروطه اول بوده‌است. اعضای این شورا با انتخاب مردم اصفهان به شورا راه پیدا کردند و نورالله نجفی اصفهانی ریاست این شورا را بر عهده داشته‌است. این انجمن بین سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۶ هجری قمری یعنی از مهاجرت قم تا به توپ بستن مجلس در محل چهلستون اصفهان تشکیل شده‌است(1).
به دنبال نهضت مشروطیت ایران، مردم اصفهان توانستند با پیگیری اعتراضات و تجمعات خود به رهبری آقا نجفی اصفهانی حاکم قجری اصفهان ظل السلطان را از این شهر اخراج کنند(2). بعد از آن اداره شهر اصفهان بر عهده انجمن مقدس ملی بود که اعضای آن با انتخابات آزاد توسط خود مردم انتخاب شدند.
اعضای انجمن مقدس ملی اصفهان عبارت بودند از:
ازجمله ویژگی‌های انجمن اصفهان و اقدامات مهم روحانیون مؤسس آن، می‌توان به امور ذیل اشاره نمود:بسیج گسترده و بی نظیر مردم در جهت حمایت از اهداف نهضت مشروطیت، تأسیس و استقرار ده‌ها انجمن سیاسی و انجمن‌های متعدد ایالتی و ولایتی، تلاش در زمینه پاسخگو بودن مسؤولان و متصدیان امور در قبال مردم و تعمیم روحیه پرسشگری منطقی در مردم، انجام اقداماتی مثمرثمر در اصلاح امور نظامی، مالی، تجاری منطقه، ارائه خدمات رفاهی و اقتصادی و تلاش در جهت استقرارمؤسسات اجتماعی جدید چون بانک و مدارس جدید؛ لذا می‌توان مدعی شد که انجمن اصفهان نسبت به کارنامه سایر انجمن‌های معاصر خود، از جمله نمونه‌های پرکار و موافق در سطح کشور بوده‌است(4). از جمله موارد دیگری که باعث بروز تنش در روابط مجلس شورا و انجمن اصفهان شد مسئله ورود ظل السلطان-حاکم سابق-به اصفهان و مخالفت جدی مردم و انجمن اصفهان (5) علی رغم درخواست مؤکد مجلس شورای ملی، با این امر بود(6).
روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان ۱۵ روز پس از تشکیل انجمن در تاریخ یکشنبه ۲۱ ذیقعده ۱۳۲۴منتشر گردید و خلاصه مذاکرات اعضای انجمن را منعکس می‌کرد. بیان اصول مشروطیت و نقل وقایع شهری موضوع اصلی مقالات این روزنامه را تشکیل می‌داد. سراج الدین جبل عاملی موسوی مدیر این روزنامه بوده‌است(7). ۷۸ شماره دوره اول این روزنامه در روزنامه انجمن مقدس ملی اصفهان به اهتمام محمدعلی چلونگر توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی اصفهان در سال ۱۳۸۵ چاپ شده‌است.
