نظریه مهدویت تشیع، «پایان تاریخ غربی»را نمیپذیرد و «عالم دینی» را پایان محتوم تاریخ میداند. با این حساب، ما بین دو حلقه تمدنی گذشته و آینده قرار گرفتهایم و انقلاب اسلامی درصدد وصلکردن این دو حلقه به یکدیگر است. انقلاب اسلامی خود، دورهای از ادوار یک حرکت بلندمدت تاریخی است، که «بیداری اسلامی» نام دارد. بیداری اسلامی حرکتی پرفراز و نشیب در جهان اسلام و ایران اسلامی است در مواجهه با امواج تمدن غربی.
بصیرت تاریخی که با تامل در ماجرای پرفراز و نشیب بیداری اسلامی و به طور خاص، تحولات تاریخ معاصر ایران حاصل میشود، میتواند بصیرت سیاسی را در عصر انقلاب اسلامی کلید بزند. بالارفتن بصیرت سیاسی در انقلاب اسلامی و در این زمان، میتواند خود بصیرت تاریخی را افزایش دهد و این رفت و برگشت بین بصیرت سیاسی و تاریخی میتواند یک قدرت در تحلیل و تفکر در مسائل سیاسی و اجتماعی امروز به ما بدهد. دورههای آموزشی خانه بیداری اسلامی زمینهای برای این رفت و برگشتها است...
معرفی دورههای آموزشی
دورههای آموزشی خانه بیداری اسلامی، به همّت «واحد آموزش» این مجموعه، با هدف آشنایی مخاطبان عرصههای فکری دانشگاهی و حوزوی و امثالهم و با پی گرفتن «مباحث تاریخی و تمدنی» برگزار میگردد. در این دورههای آموزشی سعی بر آن بوده است در «زمینهای از مباحث تاریخی» مسالههای امروز و افق تمدنی پیش روی انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گیرد. بررسی «اندیشهی تاریخی» نهفته در نهضتها و جنبشهای معاصر و کاوش در جریانهای فکری و فرهنگی فعال در این تحولات، محتوای اصلی این برنامه بوده است.
دورههای قابل برگزاری
تاریخ تکامل بیداری اسلامی و عقلانیت شیعی در ایران معاصر
سرفصلهای آموزشی:
الف- اصول شناخت و فهم تاریخ معاصر ایران
مفهومشناسی: تاریخ تاریخ نقلی، تاریخ تحلیلی، فلسفه تاریخ
فلسفه تاریخ الهی و غیرالهی: ضابطهمندی تاریخ، عوامل محرّک تاریخ، سیر کلان تحولات تاریخی
ب- از ورود اسلام به ایران تا تکوین هویت شیعی ایرانیان
نحوه ورود اسلام به ایران، جایگاه هجرت امام رضا(ع) از مدینه به مرو در تاریخ ایران اسلامی، حکومتهای نیمه مستقل از دستگاه خلافت عباسی در ایران اسلامی، نحوه گذار از تسنن به تشیع در ایران
ج- جایگاه عصر صفویه در تاریخ معاصر ایران
زمینههای شکلگیری حکومت صفویه، شمایی کلی از تاریخ صفویه، وضعیت دین، فرهنگ و سیاست در عصر صفوی، روابط علما و حکومت در دوره صفویه، علل سقوط و افول صفویه
د- هویت ملی ایرانیان
جایگاه صفویه در هویت ملّی ایرانیان، فراز و فرود هویت ملّی در دورههای تاریخی ایران معاصر، چالشهای هویت ملّی
توضیح بیشتر: هویت، از جمله مقولات همیشه مطرح مباحث تمدنی، فرهنگی و جامعه شناسی بوده و هست. در این باره، باید از هویت ایرانیان پرسش و تامل کرد. پاسخ اجمالی اندیشه تاریخی خانه بیداری اسلامی به این پرسش، بحث "لایههای هویتی ایرانیان" است که در عمیق ترین این لایهها تشیع قرار دارد. در این سرفصل، علاوه بر بحث در مورد هویت، به سیر ورود اندیشه شیعی(در صدر اسلام) به ایران و عمیق شدن آن در لایههای هویتی ایرانیان(تشکیل دولت مستقل شیعی ایران در عهد صفوی و رشد و بالندگی آن) پرداخته میشود.
ه- ابعاد فرهنگی سیاسی عصر قاجار؛ از جنگ ایران و روس تا نهضت تحریم تنباکو
جهان در عصر قاجار، مقایسه مناسبات فرهنگی ایران و غرب در ادوار مختلف تاریخی، تفاوتهای سلطنت قاجار و سلطنت صفوی، پیامدهای فرهنگی و سیاسی جنگ ایران و روس، ابعاد فرهنگی و سیاسی نهضت تحریم تنباکو.
توضیح بیشتر: نهضت تحریم تنباکو اولین نهضت اجتماعی فراگیر به رهبری مرجعیت بود. در این نهضت، مرجعیت دینی تشیع که بعد از عهد صفوی، کمتر بروز و ظهور اجتماعی سیاسی تحول دهنده داشت، این بار ورودی کاملا جدی و همه جانبه به عرصه سیاسی کرده و معادلات و دوگانههای خاص مردم- حکومت و یا حکومت- فرنگ را دچار تغییرات عمدهای میکند. پس از نهضت تحریم تنباکو، عظمت خودساخته شاهانه از یک سو و محاسبات غلط استعمار خارجی از شرایط داخلی ایران و دست کم گرفتن قدرت مذهب و مرجعیت دینی از سوی دیگر، دچار تعییرات عمدهای شد. از این رو، این نهضت را باید از اساسیترین مقدمات تاریخی انقلاب اسلامی دانست.
و- ابعاد فرهنگی و سیاسی نهضت مشروطیت
زمینههای شکلگیری نهضت، پیامدهای نهضت و حوادث پس از آن، چالش سنت و تجدد در دوره مشروطیت و پس از آن، جریانشناسی گروههای فعال فکری و فرهنگی در نهضت مشروطیت، آسیبشناسی تمدنی نهضت مشروطیت
توضیح بیشتر: نهضت مشروطیت در این سیر تکاملی، یک نقطه عطف به حساب میآید. این نهضت با همه کش و قوسها، تغییر خطها و اختلافات داخلی میان راهبرانش، یک تجربه مهم در تاریخ سیاسی اجتماعی مرجعیت و روحانیت شیعی به حساب میآید. ذیل این سرفصل، علاوه بر مباحث کلی تاریخی مربوط، از مدنیت شیعی شکل گرفته حول نهضت مشروطه و نیز مواجهه آن با سیر ورود اندیشه مدرن به ایران، صحبت میشود.
ز- مفهوم شناسی اندیشه مدرن
سیر تکاملی عقلانیت شیعی در ایران، از مقطعی به بعد قطعا متوجه غرب و اندیشههای خاص شکل گرفته در آن، نیز میباشد. از این رو باید اجمالا غرب را مورد بررسی و تامل نطری قرار دهیم. در این سرفصل، کلیاتی کوتاه و مختصر از مفاهیم کلیدی اندیشه مدرنیته (از جمله اومانیسم، سکولاریسم و لیبرالیسم) بیان میشود.
ح- ابعاد فرهنگی و سیاسی دوره پهلوی اوّل
تفاوت مدرنیزاسیون و مدرنیته، وضعیت جهان بعد از جنگجهانی اوّل و آغاز دوره جدید استعماری، زمینههای روی کارآمدن و سقوط رضاخان، تاسیس حوزه علمیه و سیاست علما در مواجهه با رضاخان، طرحها و برنامههای فرهنگی و سیاسی رضاخان: باستانگرایی، غربگرایی، مقابله با شعائر مذهبی و حوزههای علمیه و ...
ط- ابعاد فرهنگی و سیاسی دوره پهلوی دوّم
وضعیت جهان پس از جنگ جهانی دوم و آغاز سیاستهای استعماری آمریکا در ایران، تحلیل ابعاد و آسیبشناسی نهضت ملّیشدن صنعت نفت، کودتای 28 مرداد و پیامدهای آن، جریانهای فرهنگی و فکری فعال در عصر پهلوی دوم، ویژگیهای سیاسی و فرهنگی دربار پهلوی، آشنایی با شخصیتهای اثرگذار و محوری دستگاه پهلوی، ...
ی- ابعاد نهضت امام خمینی(ره)؛ از نهضت پانزده خرداد تا تشکیل نظام اسلامی
ویژگیهای خاصّ سیاسی و فرهنگی سلطنت پهلوی پس از ارتحال آیتاله بروجردی، تحلیل زمینهها و ابعاد نهضت پانزده خرداد، ویژگیهای خاصّ مدل مبارزه امام خمینی(ره) با سلطنت پهلوی، اقدامات امام خمینی(ره) در نهادسازی و نظامسازی
توضیح بیشتر: در این سرفصل شخصیت و نهضت امام خمینی بعنوان نقطه اوج سیر تکاملی عقلانیت شیعی مطرح شده و مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. نهضت امام خمینی که به انقلاب اسلامی منجر شد، نهضتیست که جامع خاستگاههای نهضتها و امواج قبلی. و از این رو، افق آینده انقلاب اسلامی، فراسیاسی و تمدنی قلمداد میشود.
ک- نظریه تمدنی رهبر انقلاب
تبیین نظریه پنج مرحلهای رهبر انقلاب از انقلاب اسلامی تا تمدن نوین اسلامی، الزامات حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی، نهضت نرم افزاری، تولید علم، تحول در علوم انسانی، الگوی پیشرفت بومی و...
1. تاریخ روشنفکری دینی در ایران
سرفصلهای آموزشی:
نگاهی اجمالی به سیر تاریخی قرون وسطی و شکل گیری نهضت اصلاح دینی(پروتستانیسم)
2. تبیین نظریه چهار موج بیداری اسلامی
سرفصلهای آموزشی:
حرکت بیداری اسلامی در سیر تکاملی خود با چهار موج همراه بوده است. این موجها دربردارنده حرکتهای نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تمدنی است. که هر دو جنبه سلبی(در مقابل استبداد داخلی، و سلطه غربی) و ایجابی(نهادسازی سیاسی، نظام سازی، تولید و تکون اندیشه فرهنگی و مدنظر قرادادن افق تمدنی) را به همراه داشته است.
3. نامها و نهضتها
سرفصلهای آموزشی:
هم اکنون خانه بیداری اسلامی، آمادگی برگزاری کارگروه ویا دوره آموزشی(بسته به نوع تقاضا و مخاطب) در موضوعات دیگری از جمله موارد زیر را نیز دارد:
توضیحات کلی
فرآیند برگزاری دورههای آموزشی:
دورههای آموزشی خانه بیداری اسلامی، به درخواست مجموعههای مختلف دانشجویی و طلّاب، و با طراحی آموزشی توسط خانه بیداری اسلامی و با ارائه اساتید این مجموعه، به صورت کوتاهمدت و بلندمدت برگزار میگردند.
انتخاب موضوع و تنظیم محتوا
مجموعههای علاقهمند میتوانند دغدغههای فکری و فرهنگی خود جهت برگزاری دورهها را با «واحد آموزش» مطرح نمایند و «موضوعِ محوری» دورهی آموزشی را با هماهنگی این مجموعه مشخّص نمایند. لازم به ذکر است موضوعات مطرح شده در دورههای قبلی، بخشی از نظام محتوایی این مجموعه را تشکیل میدهد و بسته به سطح مخاطبان و نوع درخواست مجموعههای برگزارکننده، امکان برگزاری دورههای آموزشی با موضوعات متنوع دیگری-البته در چهارچوب محتوای پژوهشی مجموعه خانه بیداری- وجود دارد.
نوع نشست
نشستهای دورههای آموزشی به طور عمده در دو قالب سخنرانی و کارگاه آموزشی انجام میشود.
محل برگزاری دورههای آموزشی
محل برگزاری کلاسها و جلسات دوره، در خانه بیداری یا مکانی به پیشنهاد مجموعه برگزارکننده خواهد بود.
خدمات کمک آموزشی
علاوه بر ارائه مباحث آموزشی توسط اساتید، بازدید علمی از مجموعه تاریخی خانه مشروطیت و ارائه مشاوره در زمینه سیر مطالعاتی مباحث تاریخ معاصر از دیگر اقداماتی است که در این دورهها دنبال میشود
دورههای برگزارشده:
مجموعه درخواست کننده: سازمان بسیج دانشجویی استان اصفهان
نوع دوره: کوتاهمدت – متمرکز (مرداد و شهریور 93)
مجموعه درخواست کننده: انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اصفهان
نوع دوره: کوتاهمدت – به صورت هفتگی (آبان و آذر 93)
مجموعه درخواست کننده: مدرسه علمیه رکنالملک
نوع دوره: کوتاهمدت – متمرکز ( بهمن 93)
سرفصلهای آموزشی:
تبیین نظریه چهار موج
الگوی سیاستورزی امام(ره)؛ نقد و بررسی نحوهی تصویرسازی مستند «انقلاب 57» از امام خمینی(ره)
وابستگی دستگاه پهلوی؛ نقد و بررسی نحوهی تصویرسازی مستند «انقلاب 57» از نوع مواجهه شاه با بیگانگان
توسعه بیبنیاد؛ نقد تصویرسازی مستند «انقلاب 57» از توسعه اقتصادی در عصر پهلوی
مجموعه درخواست کننده: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان (مشهد و اصفهان)
نوع دوره: کوتاهمدت – متمرکز (شهریور 94)
سرفصلها: تاریخ تکامل عقلانیت شیعی در ایران معاصر + ضرورت نگاه و افق تمدنی در عصر حاضر، نقش معلمان و مربیان در پیشبرد نگاه تمدنی
مجموعه درخواست کننده: مدرسه علمیه میرزاحسین
نوع دوره: بلندمدت – هفتگی (از شهریور 94 تاکنون)
علاقهمندان به برگزاری چنین دورههایی میتوانند به «واحد آموزش» خانه بیداری اسلامی مراجعه و یا از طریق رایانامه خانه به نشانی info@khanebidari.ir ، اقدام به ارائه درخواست نمایند. بدیهی ست برای هماهنگی هرچه بیشتر و بهتر، گفتگو و مفاهمه حضوری، در این باره لازم است.
آدرس خانه بیداری اسلامی: خیابان نشاط- کوچه چهاردهم
شماره تماس:32226619
